การดำเนินงานสนองพระราชดำริ

การดำเนินงานสนองพระราชดำริ

โครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร ตามพระราชดำริ เป็นโครงการที่เริ่มทำการศึกษา และวางโครงการขึ้น ตามแนวพระราชดำริ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ต่อจากนั้นจึงพิจารณาดำเนินการก่อสร้างให้สอดคล้องเพิ่มเติม นอกเหนือจากแผนงานพัฒนาหลักของแต่ละหน่วยราชการ ที่กำหนดไว้ตามความเหมาะสม

โครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรฯ เป็นงานส่วนใหญ่ของโครงการพัฒนาแหล่งน้ำตามพระราชดำริ โดยมีกรมชลประทานเป็นหน่วยงานหลัก ทำการก่อสร้างสนองพระราชดำริ มีจุดมุ่งหมายสำคัญ เพื่อการช่วยเหลือ แก้ไขปัญหา หรือบรรเทาความเดือดร้อน จนสามารถสนองความต้องการขั้นพื้นฐานของราษฎร ในการจัดหาน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูก ในท้องที่ ซึ่งขาดแคลนน้ำ ให้มีน้ำใช้ทำการเพาะปลูกพืช สนับสนุนการเลี้ยงสัตว์ ตลอดจนจัดหาน้ำให้กับราษฎรในเขตโครงการ ใช้น้ำ เพื่อการอุปโภคบริโภคอีกด้วย

อ่างเก็บน้ำเขาเต่า ที่หมู่บ้านเขาเต่า ตำบล หนองแก อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์  เป็นโครงการอ่างเก็บน้ำแห่งแรก ซึ่งกรมชลประทานดำเนินการก่อสร้าง เพื่อสนองพระราชดำริ โดยเริ่มก่อสร้างเมื่อต้น พ.ศ. ๒๕๐๖ และสร้างเสร็จ ในปีเดียวกัน ลักษณะโครงการประกอบด้วย เขื่อนดินขนาดความสูง ๕ เมตร มีความยาว ๖๐๐ เมตร พร้อมด้วยอาคารระบายน้ำล้นและท่อส่งน้ำ ความจุอ่างเก็บน้ำประมาณ ๖๐๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร สำหรับราษฎรหมู่บ้านเขาเต่าได้มีน้ำใช้ เพื่อการอุปโภคบริโภค และทำการกสิกรรม ในการดำเนินงานโครงการนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานเงินจำนวน ๖๐,๐๐๐ บาท แก่กรมชลประทาน สำหรับใช้เป็นทุนดำเนินงานเบื้องต้น สมทบกับเงินงบประมาณด้วย

ต่อมาการวางโครงการ และก่อสร้างโครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร ตามพระราชดำริ ได้ขยายออกไปตามภาคต่างๆ เพิ่มมากขึ้น ในภาคเหนือเริ่มก่อสร้างโครงการแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๖ ส่วนในภาคใต้และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้เริ่มโครงการแรก เมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๗ และ พ.ศ. ๒๕๑๙ ตามลำดับ ซึ่งต่อมาได้มีการก่อสร้าง กระจายไปเกือบทุกจังหวัด ทั่วประเทศ ปีละหลายสิบโครงการ จนถึงสิ้นปีงบประมาณ ๒๕๒๙ กรมชลประทาน ได้ทำการก่อสร้างโครงการพัฒนาแหล่งน้ำ เพื่อการเกษตร ตามพระราชดำริขนาดต่างๆ รวมทั้งหมดมากกว่า ๗๐๐ โครงการ มีพื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๑,๔๖๐,๐๐๐ ไร่ เช่น ภาคเหนือ ได้แก่ โครงการอ่างเก็บน้ำแม่งัดสมบูรณ์ชล อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๑๘๘,๐๐๐ ไร่ โครงการฝายทดน้ำแม่มอน อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๓,๐๐๐ ไร่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือได้แก่ โครงการเขื่อนระบายน้ำน้ำเชิน อำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น พื้นที่ได้รับประโยชน์ ประมาณ ๒๕,๐๐๐ ไร่ โครงการอ่างเก็บน้ำ ห้วยเดียก อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๕,๐๐๐ ไร่ และ ภาคใต้ได้แก่ โครงการอ่างเก็บน้ำใกล้บ้าน อำเภอ เมืองนราธิวาส จังหวัดนราธิวาส พื้นที่ได้รับประโยชน์ประมาณ ๑,๘๐๐ ไร่ เป็นต้น